Château de Bousval, een Belgisch wijndomein van topniveau
De Belgische wijnbouw zit in de lift, en dat is niet verwonderlijk. Klimaatverandering en de groeiende vraag naar frisse wijnen hebben geleid tot een verschuiving van de wijnbouw naar landen met een koeler klimaat, zoals België. De wijngaarden daar zijn klein en maken voornamelijk witte en mousserende wijnen. Maar laat dit je niet misleiden. Belgische wijndomeinen investeren fors en halen toptalent binnen. Het resultaat? Eersteklas wijnen die internationale prijzen in de wacht slepen. De toekomst van de wijnbouw in België ziet er rooskleurig uit. Gault&Millau publiceert nu zelfs een aparte wijngids voor België, wat bewijst hoe goed de wijnen het daar doen.
Wij houden van alles wat lekker is, en we waren geïntrigeerd en enthousiast om deze Belgische wijnhuizen te ontdekken. We besloten een kijkje te nemen op Château de Bousval, een lokaal domein, en vonden een opmerkelijk biodynamisch wijnhuis dat uitstekende wijnen op de markt brengt.
Van landbouwgrond tot wijngaard
Het project om een wijngaard te beginnen rond het kasteel van Bousval gaat van start in 2012 wanneer Michel Verhaeghe de Naeyer besluit om de omliggende landbouwgrond terug te winnen en opnieuw te verbinden met het kasteel. Maar wat kon hij doen met die landerijen? Als wijnliefhebber lag de keuze voor de hand. Bovendien engageerde de heer Verhaeghe zich om het project zowel duurzaam als milieuvriendelijk uit te voeren.
De eerste wijnstokken
Na een rustperiode van twee jaar was de grond eindelijk klaar en in 2014 werden de eerste wijnstokken gepland. Meer volgden in 2015 en de laatste aanplant van twee percelen gebeurde in 2020. Château de Bousval heeft nu in totaal acht en een halve hectare wijngaard, wat aanzienlijk is voor een Belgisch wijnbedrijf. De eerste flessen wijn kwamen in 2018 op de markt.
De druivenrassen
Château de Bousval verbouwt drie soorten druiven: chardonnay, pinot noir en pinot gris. Ze hebben vijf hectare voor chardonnay, twee voor pinot noir en de rest is pinot gris. Dit betekent dat het bedrijf niet alleen witte wijn produceert, maar ook rode en rosé wijnen.
Biodynamische teelt
Château de Bousval teelt zijn druiven op biodynamische wijze. Dat betekent dat ze de bodem en wijnstokken behandelen met natuurlijke elementen en rekening houden met de maan. Sommige maanstanden hebben een sterker effect op de bodem, terwijl andere beter zijn voor de groei van het fruit of de plant.
Wijnbouw is handwerk
Bij wijnbouw komt veel handwerk kijken en dat geldt ook voor de wijngaarden van Château de Bousval.
Guyot-snoei
In het begin van het jaar is het tijd om te snoeien. Château de Bousval gebruikt de guyot snoeimethode, waarbij ze één tak behouden - de krachtigste - en die horizontaal leiden. De rest wordt weggesnoeid. Uit de ogen op de horizontale tak komen later nieuwe scheuten.
De takken opbinden
In april beginnen de wijnstokken te groeien. De scheuten worden opgebonden en langs horizontaal gespannen draden geleid. Takken die geen vruchten dragen worden verwijderd om de plant gezond en productief te houden. Deze nauwgezette handeling neemt weken in beslag.
De oogst
De oogst wordt volledig met de hand gedaan. In goede oogstjaren schakelt Château de Bousval vrijwilligers in om te helpen.
De vijanden van de wijnstok
Het weer
Vorst en hagel vormen de grootste weersproblemen in de wijn- en fruitteelt.
Late vorst kan jonge knoppen volledig vernietigen. Dit gebeurde op Château de Bousval, waar 60% van de oogst van 2014 verloren ging door late vorst.
Hagel is in de zomer een probleem voor de druiven en Château de Bousval pakt het op een aparte manier aan. Als er hagelwolken hun kant op komen, gebruiken ze een anti-hagelkanon. De weerdienst waarschuwt hen op voorhand en dan wordt het kanon afgevuurd. Het schiet geluidsgolven in de wolken waardoor de hagel zich niet kan vormen. Er is één kanon voor de hele wijngaard. Maar het geluid dat het maakt is behoorlijk lawaaierig!
Bloemen als insectenbestrijding
Château de Bousval gebruikt bloemen om vervelende insecten te bestrijden. Achter de wijngaard hebben ze een bloemenveld aangelegd met variëteiten die de natuurlijke vijanden van schadelijke wijnstokinsecten, zoals bladsprinkhanen, aantrekken. Hierdoor gebruiken ze veel minder insectenbestrijdingsmiddelen.
Gulzige vogels
Als de druiven vol suiker zitten, zijn vogels, vooral spreeuwen, er dol op. Op een jaar waren de druiven klaar om geoogst te worden, maar toen de plukkers de volgende dag met hun kratten aankwamen, waren er geen druiven meer over! Dus om de spreeuwen weg te jagen, installeerde Château de Bousval zitstokken voor roofvogels. Verder staan er ook vogelverschrikkers verspreid die de kreten van roofvogels afspelen en zo de aanwezigheid van roofvogels nabootsen.
Meeldauw, een rampzalige schimmelziekte
Meeldauw is waarschijnlijk de meest gevreesde ziekte voor een wijngaard. Het is een schimmelziekte die de bladeren wit maakt en de druiven doet rotten. Meeldauw kan veel schade aanrichten en is een echte ramp voor de wijngaard. Zwavel en koper van natuurlijke oorsprong zijn effectieve bestrijdingsmiddelen, maar Château de Bousval gebruikt ook de rozenstruik als waarschuwingssysteem. Rozen zijn de kanarie in de kolenmijn - ze worden als eerste aangetast. Dit geeft de wijnmaker het signaal dat het tijd is om in te grijpen.
Een gebouw dat opgaat in de omgeving
Het vinificatiegebouw is ontworpen met het landschap als uitgangspunt en werd in 2019 ingehuldigd. Het dak is met planten begroeid en de donkere buitenmuren passen bij de schors van de bomen. Het gebouw volgt de glooiing van het terrein en gaat naadloos op in het landschap.
De vinificatie
De structuur van het gebouw is gebaseerd op het proces van wijn maken. De druiven gaan er aan de bovenkant in en de wijn wordt aan de onderkant gebotteld en gerijpt. De wijnmaker maakt zoveel mogelijk gebruik van de zwaartekracht, zodat er geen pompen nodig zijn en de wijn minder wordt blootgesteld aan zuurstof.
Fermentatie met inheemse gisten
Na het persen van de druiven met behulp van pneumatische membranen wordt het sap overgebracht naar tanks om te fermenteren. De meeste van deze tanks zijn roestvrijstalen vaten, maar er is ook een enorme terracotta amfora en een betonnen eivormige tank. Château de Bousval gebruikt inheemse gisten om een spontane gisting op gang te krijgen. Deze natuurlijke gisten, die overal in de lucht en in de wijngaard aanwezig zijn, resulteren in wijnen die zoveel mogelijk het terroir weerspiegelen.
Vinificatie per perceel
Château de Bousval heeft 22 wijngaardpercelen en de druiven van elke perceel worden apart geoogst en gevinifieerd, zodat de unieke kenmerken van de percelen bewaard blijven. Op het moment van de assemblage, beslist de keldermeester welke specifieke wijnen worden toegevoegd aan de blend.
100% controle over de productie
Château de Bousval heeft fors geïnvesteerd in de wijnproductie. Het wijnhuis doet alles in-house met eigen apparatuur. Zo heeft het een eigen laboratorium voor het analyseren en controleren van de wijn en een eigen bottelinstallatie.
De rijping van de wijnen
De wijnen rijpen op de benedenverdieping in eikenhouten vaten gemaakt door kuipers uit de Bourgognestreek. Château de Bousval gebruikt zowel kleine als grote vaten, afhankelijk van de beoogde stijl en structuur van de wijn.
De vaten rusten op een grindlaag die bovenop vaste grond ligt. Dit zorgt voor een natuurlijke luchtvochtigheid en een constante temperatuur van 18° Celsius.
Hoelang het duurt om te rijpen, hangt af van het type wijn. Sommige cuvées rijpen zes à acht maanden, andere tot 15 jaar.
Kwaliteit vóór alles
In Château de Bousval draait alles om kwaliteit, dus niet alle wijnen worden elk jaar geproduceerd. Rode wijn van pinot noir is vooral moeilijk te maken vanwege het klimaat. De wijn wordt alleen in goede jaren gemaakt (2018, 2019, 2022), en in slechte jaren wordt hij gebruikt om rosé te maken. In 2023 was er bijvoorbeeld een probleem met de suzuki-vlieg vlak voor de oogst. De oogst moest worden vervroegd, dus de druiven waren niet op hun best om rode kwaliteitswijn te maken. Maar ze konden er wel een mooie rosé van maken.
Château de Bousval kan in een goed jaar wel 50.000 flessen wijn maken, maar meestal produceren ze tussen de 30.000 en 35.000 flessen. Helaas was het groeiseizoen 2024 rampzalig, met late vorst die de wijngaard hard trof, en uiteindelijk produceerden ze slechts 4.000 flessen.
Kunst in de wijngaard
De familie Verhaeghe de Naeyer houdt van kunst, en de wijngaard staat vol met prachtige kunstwerken in allerlei vormen. Overal waar je kijkt, zie je sculpturen, schilderijen en foto's!
Rijping onder wakende ogen
De verzameling van zes irissen in de rijpkamer is echt iets bijzonders. De irissen vertegenwoordigen drie generaties van de familie Verhaeghe: De heer en mevrouw Verhaeghe, hun ouders en hun twee kinderen. Aan de ene kant van de kamer vind je de irissen van de mannen en aan de andere kant die van de vrouwen. Ze staan symbool voor de familieleden die over de wijn waken terwijl hij rijpt.
De haas, het symbool van de wijngaard
Op alle wijnflessen prijkt de haas, een nobel dier en het symbool van de wijngaard. Voordat de wijngaarden werden aangeplant, was er erg weinig biodiversiteit in de velden. Naarmate de wijngaard evolueerde - met de aanplant van heggen, het bloemenveld en de biodynamische landbouwaanpak - keerden de hazen terug. Deze terugkeer weerspiegelt de filosofie die in de wijngaard wordt toegepast. Daarom werd besloten om van de haas het embleem van de wijngaard te maken.
Kunst op de etiketten
Voor de etiketten werd er beroep gedaan op Belgisch tekenaar Valentine De Cort. Het idee was om het ontwerp aan te passen aan het wijnjaar en ook aan het smaakprofiel van de wijn. Het etiket veranderde dus van jaar tot jaar. Maar vanaf 2023 werd besloten om vijf jaar lang dezelfde etiketten te gebruiken, zodat klanten zich het domein en de cuvée gemakkelijker kunnen herinneren.
Hippe namen
De wijnen van Château de Bousval hebben hippe namen vol woordspelingen. De “Tout Cru” verwijst bijvoorbeeld naar de term “premier cru” uit de Bourgogne, de rode “Ange ou Démon” is vernoemd naar de zoon van de eigenaars die beide kan zijn, “Gouttes d'O” is een knipoog naar de dochter Auphélie, en de “Petit Gris” is een verwijzing naar de culinaire slakjes uit de streek rond Namen.
Marc de Bousval
Chateau de Bousval produceert ook een marc van hun eigen druiven. De distillatie gebeurt in een indrukwekkende en speciaal gebouwde distilleerketel die zich in een aparte ruimte bevindt. Daarna wordt de marc, net als de wijnen, gerijpt in houten vaten onder het waakzaam oog van de familie Verhaeghe De Naeyer.
Verder werden notelaars en perenbomen geplant om eau de vie van te maken.
La Sorellina, het kleine Italiaanse zusje
Het aanbod van Château de Bousval stopt niet bij de wijngaard in België, maar omvat ook een olijfgaard op het Italiaanse eiland Sicilië, in de prachtige regio Ragusa. De olijven worden op dezelfde manier verbouwd als de wijnstokken en de extra vierge olijfolie is biologisch gecertificeerd en heeft het DOP-label.
De proeverij, het leukste onderdeel van het bezoek
Niets is zo leuk als wijnen proeven en we zijn heel benieuwd naar de resultaten van het harde werk in de wijngaard onder leiding van de Portugese expert Germano Prior, samen met de zorgvuldige vinificatie door keldermeester Romain Jacob.
Gouttes d’O
We beginnen met de Gouttes d'O, de eerste wijn die op het domein werd gemaakt. Hij bestaat voor 100% uit chardonnaydruiven die groeien op de koelste percelen van de wijngaard. Twintig procent van de wijn wordt gerijpt in oude eiken vaten en de rest in roestvrij staal of beton. De wijn rijpt in totaal acht maanden. Het resultaat is een frisse, evenwichtige en mineraalrijke wijn die perfect is als aperitief of bij een licht voorgerecht zoals oesters.
Tout Cru
De chardonnaydruiven die gebruikt worden om Tout Cru te maken zijn rijper en groeien in warmere delen van de wijngaard. De wijn wordt gefermenteerd in roestvrijstalen vaten en rijpt 12 tot 15 maanden in eikenhouten vaten. Tout Cru is een soepele en elegante wijn met een mooie ronde smaak. Hij heeft toetsen van abrikoos en witte bloemen en past goed bij visgerechten, gevogelte en wit vlees. De Tout Cru 2022 werd bekroond met een zilveren medaille van Decanter Awards en kreeg een score van 91/100 van wijncriticus James Suckling.
Le Névrosé
Le Névrosé is de roséwijn van Château de Bousval. Het is een blend van pinot noir, chardonnay en pinot gris die pelliculaire maceratie heeft ondergaan. Dat wil zeggen dat de wijn op dezelfde manier gevinifieerd is als rode wijn. Tijdens de gisting kwam het sap in contact met de schil van de druiven, waardoor de wijn een lichtoranje kleur kreeg. Pelliculaire maceratie produceert wijnen met meer structuur, maar ze behouden nog steeds hun frisse smaak. Deze roséwijn rijpt korte tijd in oude eikenhouten vaten en daarna verder in roestvrijstalen vaten. Le Névrosé is een gastronomische rosé die perfect past bij carpaccio of tartaar van zowel vis als vlees.
Ange ou Démon
Deze volle pinot noir met soepele tannines heeft een rijk aroma van rood fruit. De 2022 cuvée werd bekroond met een Belgian Wine Award door Gault & Millau en kreeg een 91/100 score van James Suckling. De elegante wijn is veelzijdig en past perfect bij geroosterd vlees, gerechten op basis van gevogelte, zalm en kaas.
België staat voor meer dan alleen chocolade, wafels en frietjes - het is ook het land van de Vlaams-Brabantse tafeldruif! Dit unieke streekproduct is een must voor elke fijnproever.