Rapa Nui, het meest afgelegen eiland ter wereld

Waar ligt Rapa Nui?

Rapa Nui ligt in de Stille Zuidzee, op 3.522 kilometer van het Zuid-Amerikaanse continent en 4.231 kilometer van Tahiti. Je kunt het eiland alleen vanaf deze twee plaatsen bereiken, en dat maakt het extra avontuurlijk om er te geraken! Hoewel Rapa Nui geografisch gezien deel uitmaakt van Oceanië, valt het onder de jurisdictie van Chili. Het eiland telt 3.500 inwoners, van wie de meesten in de hoofdstad Hanga Roa wonen.

Een mysterieuze geschiedenis

We weten eigenlijk niet veel met zekerheid over de oorsprong en geschiedenis van Rapa Nui. We hebben alleen de verhalen van de eerste Europese ontdekkingsreizigers die het eiland in de 18de eeuw ontdekten.

Van Zuid-Amerika of Polynesië?

Er zijn twee meningen over wie de eerste mensen waren die zich op Rapa Nui vestigden.

Aanvankelijk werd gedacht dat inwoners van Zuid-Amerika de Stille Oceaan doorkruisten en zo toevallig het eiland vonden. Maar DNA-onderzoek toonde aan dat de Rapa Nui Polynesisch DNA hebben, geen Zuid-Amerikaans.

Dan is er een andere theorie die zegt dat tussen de 6de en 8ste eeuw koning Hotu Matu'a van het eiland Hiva - wat waarschijnlijk een van de Markiezeneilanden is - aankwam met 1000 leden van zijn stam. Hij had alles meegenomen om een nieuwe beschaving te beginnen. De koning landde op het strand van Anakena en ontdekte een weelderig begroeid eiland. Hij noemde het eiland Te Pito of Te Henua, wat de navel van de wereld betekent.

Een korte chronologie

De eerste bewoners verspreidden zich over het eiland en vormden uiteindelijk 12 stammen. Vermoedelijk raakte Rapa Nui tussen de 15de en 18de eeuw overbevolkt, een situatie die leidde tot voedseltekorten en conflicten tussen de stammen. In deze sfeer kwam Jacob Roggeveen, de Nederlandse kapitein van de West-Indische Compagnie, op Pasen 1722 aan op Rapa Nui. Hij doopte het eiland Paaseiland ter ere van de feestdag. Hij vertrok de volgende dag en niemand kwam meer op Rapa Nui tot 1770. Een Spaanse expeditie uit Peru eiste het eiland toen op voor de Spaanse kroon en veranderde de naam in San Carlos Island.

In de 19de eeuw werd Rapa Nui overvallen door Peruaanse smokkelaars en slavendrijvers, die het grootste deel van de inheemse bevolking gevangen namen. Sommigen wisten te ontsnappen, maar bij hun terugkeer naar het eiland brachten ze ziektes met zich mee die de bevolking decimeerden. Na de slavendrijvers kwamen de missionarissen. In 1870 eiste de Fransman Jean-Baptiste Dutrou-Bornier het eiland voor zichzelf op, verbande de meeste inwoners naar Tahiti en begon een schapenboerderij. Zeven jaar later werd hij vermoord en tegen die tijd woonden er nog maar 111 van de inheemse bewoners op Rapa Nui.

In 1888 annexeerde Chili het eiland en verhuurde het aan een Schots-Chileense schapenkwekerij. Zeventigduizend schapen liepen vrij rond op het eiland, terwijl de eilandbewoners binnen de grenzen van de hoofdplaats Hanga Roa moesten blijven. Toen er in 1953 een einde kwam aan de wolhandel, ontstond er een groeiend gevoel van identiteit en onafhankelijkheid. De bewoners van Rapa Nui kregen na verloop van tijd een vorm van zelfbestuur en mochten hun eigen burgemeester kiezen. Pas in 1966 kregen ze eindelijk de Chileense nationaliteit.

Rapa Nui, vanwaar de naam?

Zoals bij veel dingen die met dit mysterieuze eiland te maken hebben, is het niet duidelijk waar de officiële naam Rapa Nui vandaan komt. Het is een Polynesische naam die de bewoners van het eiland halverwege de 19de eeuw hebben ingevoerd. Het eiland Rapa Nui, dat 'Grote Rapa' betekent in het Polynesisch, zou lijken op Rapa Iti, of 'Kleine Rapa'. Dit kleine eiland in de zuidelijke archipel van Frans-Polynesië staat ook bekend als Oparo. Sommigen zeggen dat Rapa Iti eigenlijk het magische eiland Hiva zou kunnen zijn, waar koning Hotu Matu'a vandaan kwam.

Moai, gigantische figuren in vulkaansteen

De moai van Rapa Nui zijn gigantische figuren die uit het vulkanische gesteente van de Rano Raraku zijn gehouwen. De eerste moai waren klein in gestalte met brede hoofden en korte oren.

Na verloop van tijd veranderden de verhoudingen van de beelden en kregen ze langere lichamen, langere oren en een scherpe neus.

De gemiddelde moai is ongeveer vier meter hoog, maar er zijn er die veel hoger zijn. De meest indrukwekkende, maar onafgewerkte moai bevindt zich in de steengroeve van de Rano Raraku vulkaan en is 22 meter lang.

Mana van de voorouders

In heel Polynesië spelen voorouders een grote rol in het spirituele leven. Volgens de cultuur blijft iemands spirituele energie, of mana, na de dood voortleven en kan het zelfs het leven van de nakomelingen beïnvloeden. Daarom, als een leider op Rapa Nui stierf, werd een beeld geplaatst op een ceremonieel platform, de ahu. De beelden projecteerden de mana van de overleden leider op het dorp en gaven zo bescherming aan de stam.

De ogen

De moai is pas echt af als hij op zijn ahu, het ceremoniële altaar, is geplaatst. Dan worden de oogkassen uitgehouwen en aan het einde van een ritueel worden de ogen erin gezet. Ze zijn gemaakt van wit koraal met pupillen van obsidiaan. Op dat moment komt het beeld echt tot leven en wordt mana op de gemeenschap geprojecteerd.

De Pukao

Een aantal moai hebben boven op hun hoofd een pukao. Dit is een cilinder gemaakt van rood gesteente dat uit de krater van de Puna Pau komt, en de rode kleur van het gesteente stelt de mana voor. Maar niemand weet eigenlijk wat de pukao betekent. Sommigen denken dat het een ceremonieel hoofddeksel is, terwijl anderen geloven dat het een weergave is van lang haar dat in een knot is vastgebonden. De pokao maken de beelden nog groter en imposanter. Sommige pokao zijn bijna twee meter hoog en wegen 5 tot 11 ton.

Van de steengroeve naar de ahu

De moai werden in de steengroeve uitgehouwen en vervolgens naar de ahu van de stam gebracht, en niemand weet hoe ze deze klus klaarden. Soms was de route 11 km lang en sommigen denken dat het transport gebeurde met behulp van rollers die gemaakt waren van boomstammen. Anderen denken dat er lange touwen aan het standbeeld werden bevestigd en als er aan beide kanten afwisselend werd getrokken, bewoog de moai alsof hij over een aangelegd pad liep. De sporen van deze paden zijn nog op verschillende plaatsen op het eiland te vinden.

Wie haalde de moai omver?

Toen James Cook in 1774 aan land kwam om voorraden in te slaan, trof hij een bijna verlaten eiland aan. Veel van de moai waren omgevallen en de mensen leefden in barre omstandigheden.

Dit betekent dat de Rapa Nui zelf de beelden hebben neergehaald. Er was een tekort aan voedsel tussen de 15de en 18de eeuw, en dat leidde tot conflicten tussen de verschillende stammen. De rivaliserende clans verwoestten de moai van hun tegenstanders zodat de beelden hun nakomelingen niet meer konden beschermen. Ze krabden de ogen uit en verwijderden de pukao zodat de mana uit de beelden wegvloeide. Bovendien groeide het besef dat de moai niet zo machtig waren als men dacht. Het leek wel of de goden niet meer voor de mensen zorgden. De laatste keer dat iemand een staande moai zag was in 1838.

De restauratie begint

In 1956 wou de Noorse ontdekkingsreiziger Thor Heyerdahl een theorie testen over hoe de moai rechtop werden getrokken. Met behulp van houten palen, stenen en touwen zette een team van 12 Rapa Nui-mannen de eerste moai in 18 dagen terug op zijn ahu op het strand van Anakena. William Mulloy, een Amerikaanse antropoloog die deel uitmaakte van de expeditie, was enthousiast over het resultaat en ging in 1960 terug naar het eiland. Samen met 25 mannen van Rapa Nui begon hij aan de restauratie van de moai en andere archeologische vindplaatsen.

Rapa Nui must-sees

Het prachtige eiland Rapa Nui inspireert liefhebbers van natuur en cultuur. Hier zijn de must-sees van dit magische eiland.

Must-see 1: de vulkanen

Rano Raraku, de groeve van de moai

De vulkaan Rano Raraku speelt een belangrijke rol in de Rapa Nui-cultuur want dit is de plek waar de moai werden gebeeldhouwd. Het gesteente is voor een groot gedeelte Lapilli tufsteen, een speciale soort rots die veel zachter is dan het gebruikelijke basalt.

Rano Raraku is 180 meter hoog en het uitzicht vanaf de top is adembenemend. De vulkaan heeft een grote krater met daarin een zoetwaterlagune.

Rano Kau

Rano Kau is een van de drie vulkanen waaruit Rapa Nui ontstaan is. Deze uitgedoofde vulkaan ligt in het zuidoosten van het eiland, waar het merendeel van de bevolking woont. Hij heeft de grootste krater van het eiland. Die werd gevormd toen de top van de vulkaan instortte. De krater heeft een diameter van 1,6 kilometer en is 200 meter diep. In de krater ligt een meer waarvan een deel is dichtgeslibd en begroeid met totora - het riet dat je ook in het Titicacameer in Peru vindt. Op de flanken van de Rano Kau liggen veel archeologische vindplaatsen, waaronder het ceremoniële dorp Orongo.

Poike

Poike is met zijn 370 meter de oudste vulkaan van Rapa Nui. De flanken vormen een klein schiereiland op het meest oostelijke punt en de plek is onderhevig aan zware erosie door wind en water. De site is al sinds eeuwen onbewoond en dus onaangetast gebleven door de beschaving.

Puna Pau, de steengroeve van de pukao

De Puna Pauro vulkaan staat bekend om zijn rode scoria, een soort rood vulkanisch gesteente dat zowel poreus als gemakkelijk te bewerken is. Voor de Rapa Nui-bevolking heeft rood veel betekenis, omdat die kleur verbonden is met hun rituelen en mana. Het is dus heel logisch dat de pukaos van de moai uit dit gesteente zijn gehouwen.

Must-see 2: de moai

Rano Raraku

De vulkaan Rano Raraku is een van de belangrijkste archeologische sites van het eiland. Gedurende 500 jaar werden hier de meeste van de bijna 1000 maoï uit het lavagesteente gehouwen. Blijkbaar werd de steengroeve in de vulkaan plotseling verlaten, want een groot aantal onafgewerkte beelden ligt nog her en der verspreid.

Ahu Tongariki

Ahu Tongariki is zonder twijfel een van de mooiste plekken op Rapa Nui en het grootste ceremoniële centrum van het eiland. Op de ahu, die 100 meter lang is, staan 15 moai met hun rug naar de zee. Rano Raraku ligt op de achtergrond. Tongariki is een boeiende archeologische site, met overblijfselen van een boothuis en honderden rotstekeningen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit een droomlocatie voor fotografen is - vooral bij zonsopgang!

Ahu Tahai

Ahu Tahai is een zeer goed gerestaureerde site dicht bij de hoofdplaats Hanga Roa. Er zijn hier drie ahu’s en elke ahu heeft iets unieks te bieden. Ahu Vai Uri heeft vijf moai, Ahu Tahai heeft een enkele moai van 4,5 meter hoog en de enige moai op Rapa Nui die naast een pukao ook ogen heeft, vind je op Ahu Ko Te Riku.

De plek is werkelijk betoverend, vooral in het licht van de ondergaande zon.

Ahu Nau Nau

Op het prachtige strand van Anakena ligt Ahu Nau Nau, een van de mooiste ahu op Rapa Nui met zeven moai. Vier van de moai hebben een pukao op hun hoofd en zijn bijna volledig intact. Tekeningen versieren de muur van de ahu en de torso's van de moai.

Ahu Akivi

Ahu Akivi ligt iets verder landinwaarts en was de ceremoniële plek van een van de machtigste clans van Rapa Nui. De moai dateren uit de 15de en 16de eeuw en zijn de enige die in de richting van de zee kijken omdat het dorp oorspronkelijk tussen hen en de oceaan lag.

Must-see 3: Orongo en de Tangata Manu

Orongo was een ceremonieel dorp met 54 huizen. Het was nauw verbonden met de Tangata Manu, of Vogelman cultus. Dit was een jaarlijkse wedstrijd waarbij de leider van het eiland werd gekozen. Het dorp ligt aan de rand van de Rano Kau krater en kijkt uit op Motu Nui.

Motu Nui

Vlak voor de kust van Rapa Nui, tegenover Rano Kau, liggen drie kleine rotseilandjes in de branding. Het grootste en verste van de drie is Motu Nui. Hier kwam de manutara, of witstaartstern, iedere lente zijn eieren leggen.

Tangata Manu of Vogelmancultus

De Vogelmancultus ontstond in de periode van aanhoudende conflicten tussen de stammen van Rapa Nui. De jaarlijkse wedstrijd bepaalde wie het komende jaar de leider van Rapa Nui zou worden.

Hoe verliep de Tangatu Manu?

Om zich voor te bereiden op de wedstrijd woonden de deelnemers van elke stam voor een korte tijd in Orongo. De wedstrijd begon toen het broedseizoen van de witstaartsterns aanbrak. De deelnemers daalden de 300 meter hoge, steile kliffen af en staken de gevaarlijke branding over naar Motu Nui op een plank gemaakt van totora-riet of al zwemmend. Daar wachtten ze op de vogels. Degene die het eerste ei van de vogels te pakken kreeg, bond het ei stevig op zijn hoofd, en keerde terug als winnaar. Hij overhandigde dan het ei aan zijn stamleider, die de nieuwe heerser van het Rapa Nui-volk werd. Als dank werd er in de rotsen van Orongo een menselijke figuur met het hoofd van een vogel gekerfd.

De wedstrijd was zo gevaarlijk en moeilijk dat veel deelnemers tijdens de race omkwamen. In 1864, toen de missionarissen arriveerden, werd de wedstrijd afgeschaft.

Must-see 4: de grotten van Rapa Nui

Rapa Nui heeft naast de enorme moai nog een andere unieke attractie: een vulkanisch grottensysteem van 7 kilometer lang. Er zijn al 800 grotten in kaart gebracht en er zijn er waarschijnlijk nog minstens 1000 te ontdekken.

Hoe zijn de grotten ontstaan?

Tijdens talloze opeenvolgende vulkaanuitbarstingen kwamen de uitgestoten gassen vast te zitten tussen de verschillende lavastromen. Toen de lava afkoelde, lieten deze gassen grote gaten en lange gangen achter. Regenwater filterde door het poreuze gesteente, waarna ondergrondse afzettingen ontstonden. De vulkanische grotten werden door de bewoners van Rapa Nui gebruikt als woningen en opslagplaatsen.

Ana Te Pahu is de grootste grot van het eiland. Er zijn meerdere kamers, allemaal met elkaar verbonden door een reeks vulkanische gangen. Een van de ruimtes heeft een waterreservoir en ziet eruit als een subtropisch paradijs.

Reizen naar Rapa Nui, enkele tips

Ik heb enkele goede tips om je te helpen bij het plannen van je droomreis naar Rapa Nui!

Hoe bereik je Rapa Nui?

Je kunt naar Rapa Nui vliegen vanuit Santiago in Chili of vanuit de hoofdstad van Tahiti, Papeete. De vlucht vanuit Chili duurt ongeveer vijf en een half uur. Je komt aan op Mataveri International Airport na een spannende landing op de korte en enige landingsbaan van het vliegveld. Je kunt ook een cruise maken door de Stille Zuidzee en Rapa Nui als onderdeel van de reisroute bezoeken.

Wat is de beste periode om Rapa Nui te bezoeken?

Rapa Nui heeft een subtropisch klimaat, met een aangename gemiddelde temperatuur van 21°C het hele jaar door. Er is geen echt regenseizoen, dus het eiland is gans het jaar goed te bezoeken. Er is een constante, zachte zeebries en op elk moment kun je een korte, hevige regenbui verwachten. Het hoogseizoen is van januari tot februari, de zomermaanden op het zuidelijk halfrond.

Hoeveel dagen heb je nodig op Rapa Nui?

De meeste mensen blijven drie dagen op Rapa Nui, maar als je het rustig aan wilt doen, is vijf dagen perfect.

Kan ik vrij rondreizen op Rapa Nui?

Je kunt Rapa Nui per auto of fiets verkennen, maar als je het nationale park, de grootste ahu's en de archeologische vindplaatsen wilt bezoeken, moet je dat doen met een lokale gids.

Welke kledij moet ik voorzien?

Als je naar Rapa Nui reist, neem dan zeker je outdoorspullen mee. Je hebt ongetwijfeld stevige schoenen nodig om over het scherpe vulkanische gesteente te lopen. Vergeet niet een short, T-shirts, regenjas, zonnebril, zonnecrème, lange broek, dunne fleece, zwempak, sandalen en een kleine rugzak mee te nemen.

Waar verblijven?

We verbleven in Explora Lodge, een milieuvriendelijk hotel niet ver van Hanga Roa. Explora Lodge bestaat uit een reeks lage houten gebouwen die perfect zijn geïntegreerd in het ruige landschap van het eiland. De lounge en andere gedeelde ruimtes hebben een chille en gezellige vibe. De kamers zijn ingericht met lichtgekleurd hout en natuurlijke tinten. Het all-inclusive pakket omvat lekker eten, excursies onder leiding van deskundige lokale gidsen en Polynesisch entertainment.